ทุก 12 วินาที มีเด็กหนึ่งคนต้องกำพร้าอันเนื่องมาจากโควิด : การจัดการหลังสูญเสีย

ความเจ็บปวดที่เห็นแม่ลาลูกด้วยการบอกให้ไปอยู่บ้านเด็กกำพร้า

ความเจ็บปวดที่เห็นเด็กสองคนกอดกันทั้งที่ไม่รู้ชะตากรรมตนเอง

ความเจ็บปวดที่ยังต้องเห็นการรับอุปการะเด็กเป็นรายๆ โดยรัฐไม่เหลียวแล

เมื่อเกิดการสูญเสีย คำถามข้อใหญ่ที่เกิดขึ้นคือว่า รัฐจะจัดการกับครอบครัวที่สูญเสียอย่างไร บางบ้านขาดเสาหลัก บางบ้านเด็กต้องกลายเป็นลูกกำพร้า บางบ้านลูกเสียชีวิตไป เราจะดูแลเยียวยาบุคคลที่สูญเสียคนที่พวกเขารักไปได้อย่างไร

ลักษณะของการกำพร้าและการสูญเสียผู้ดูแลมี 3 ประเภทหลักๆ ในสถานการณ์นี้คือ

1. ภาวะกำพร้าคือ พ่อหรือแม่ หรือทั้งสองคนเสียชีวิต

2. การสูญเสียผู้ดูแลหลัก พ่อหรือแม่ หรือทั้งสองคนเสียชีวิต และ/หรือ ปู่ ย่า ตา ยาย ที่ดูแลก็เสียชีวิต

3. การสูญเสียผู้ดูและหลักหรือรอง พ่อหรือแม่ หรือทั้งสองคนเสียชีวิต และ/หรือ ปู่ ย่า ตา ยาย ที่ดูแลก็เสียชีวิต และผู้ดูแลครอบครัวคนอื่นเสียชีวิต

จากการประเมินของ Imperial College London ประเทศไทยมีเด็กกำพร้า

กลุ่มที่ 1 จำนวน 160 คน, กลุ่มที่ 2 จำนวน 180 คน, กลุ่มที่ 3 จำนวน 350 คน และพุ่งสูงขึ้นอย่างรวดเร็วในเดือนกรกฎาคม

ดิฉันต้องการให้กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์เปิดเผยตัวเลขเหล่านี้ต่อสาธารณชน

 ชีวิตผู้คนไม่ใช่แค่ตัวเลข แต่ตัวเลขข้อมูลที่มาจากการใส่ใจคุณค่าของชีวิตผู้คน จะสามารถช่วยชีวิตเขาได้จริงๆ

จากการคาดการณ์ตัวเลขในรายงานที่ตีพิมพ์ใน Lancet Medical Journal ทั่วโลกจะมีเด็กที่ต้องสูญเสียผู้ที่ให้การดูแลพวกเขาโดยตรงไม่ว่าจะเป็นพ่อหรือแม่ หรือตายาย ในช่วงเวลา 14 เดือนตั้งแต่วันที่ 1 มีนาคม 2563 – 30 เมษายน 2564 ประมาณ 1.13 ล้านคน และ อีกมากกว่า 1.5 ล้านคนที่ได้ผ่านประสบการณ์สูญเสียผู้ดูแลหลัก หรือผู้ดูแลที่อยู่ในครอบครัวเดียวกัน เช่น ญาติพี่น้อง และเด็กกลุ่มนี้สูญเสียพ่อมากกว่าแม่ถึง 2-5 เท่า

ขณะที่สถิติจากรายงานของธนาคารโลกคือ ทุกๆ 12 วินาที จะมีเด็กหนึ่งคนที่กำพร้าจากการสูญเสียอันเนื่องมาจากโควิด-19

สถิติในอินเดียที่มีการระบาดของโควิด-19 อย่างหนักคือ ณ วันที่ 5 มิถุนายน 2564 มีเด็กกำพร้าเฉียบพลัน 3,632 คน และ 27,176 คนที่สูญเสียพ่อหรือแม่ในช่วงเวลานี้ไป

สถานการณ์ในไทยที่น่าเป็นห่วงคือผู้สูงอายุที่มีอัตราการเสียชีวิตสูงนั้น มีกี่คนที่เป็นผู้ดูแลหลักหรือรองของเด็กๆ ในประเทศ เด็กๆ ที่ต้องกลายเป็นเด็กกำพร้าเฉียบพลันเปราะบางต่อการดูแลทั้งจากญาติ คนรู้จัก หรือในสถานสงเคราะห์ และเสี่ยงต่อการเข้าสู่วงจรการค้ามนุษย์เพิ่มขึ้น

ว่ากันว่าการประเมินว่ารัฐมีประสิทธิภาพให้ดูกันที่การดูแลบุคคลที่เปราะบาง บุคคลที่เข้าถึงโอกาสยากกว่าผู้อื่น บุคคลที่ต้องการความช่วยเหลือมากกว่าผู้อื่น 

และการดูแลที่ว่าคือการดูแลให้พวกเขาได้มีคุณภาพชีวิตขั้นพื้นฐานที่ดีเพียงพอ มีศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์เหมือนๆ กับทุกคน

ปัจจุบันกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ยังไม่สามารถจัดการข้อมูลว่าจำนวนเด็กพิการในประเทศไทยมีกี่คน บ้านเด็กกำพร้าที่แม่ได้สั่งลาให้ลูกไปอยู่มี capacity หรือการรองรับเด็กกำพร้าได้กี่คน เต็มกำลังหรือยัง เจ้าหน้าที่เพียงพอหรือไม่

การไม่มีข้อมูลเหล่านี้จะทำให้การจัดการสถานการณ์ปัจจุบันลำบากมากขึ้น เพราะกำลังการรับรองเด็กกำพร้าจะช่วยให้ออกแบบปริมาณทรัพยากรที่จะใช้ทั้งในระยะสั้น กลาง ยาว ได้ และเมื่อไม่มีแม้กระทั่งข้อมูลภาพรวมเหล่านี้ การจะพยากรณ์ตัวเลขเพื่อจัดการระบบรับรองเด็กกลุ่มนี้ จึงแทบจะเป็นไปไม่ได้

ยกตัวอย่างรายงานสถานการณ์ทางสังคมประจำปี 2561 หรือรายงานภาวะสังคมไทยไตรมาสสี่และภาพรวมปี 2563 ก็ไม่ได้รายงานเรื่องเด็กกำพร้าเอาไว้

และน่าเศร้าเป็นอย่างยิ่งที่ดิฉันยังไม่สามารถกล่าวถึงคุณภาพการดูแลชีวิตเด็กเหล่านี้ เพราะไม่กลัดกระดุมเม็ดนี้แล้ว การดำเนินการจัดการหลังจากนี้จะสะเปะสะปะไร้ทิศทางและขาดประสิทธิภาพอย่างแน่นอน

ป้องกัน–เตรียมพร้อม–ปกป้อง

ธนาคารโลกเสนอการป้องกันผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นด้วยการฉีดวัคซีนและการตรวจหาผู้ติดเชื้อแบบปูพรม การเตรียมพร้อมหาครอบครัวของเด็กๆ ที่ต้องกำพร้าเพื่อหลีกเลี่ยงการส่งเด็กเข้าสถานสงเคราะห์ การปกป้องเด็กจากความเสี่ยงรูปแบบต่างๆ

จากแนวทางนี้ดิฉันขอเสนอการจัดการสถานการณ์ในระยะสั้น กลาง ยาว ดังต่อไปนี้

ระยะสั้น /  เร่งด่วน : การตรวจหาเชื้อ การติดตามผล การกักกันเด็กหากติดเชื้อ การดูแลสภาพจิตใจหลังจากการสูญเสีย

ระยะกลาง: การพาเข้าสู่ระบบการดูแลระยะยาวที่มีการติดตามทั้งจากการส่งเด็กไปอยู่กับญาติและการส่งเข้าสถานสงเคราะห์ โดยอาจใช้ อสม.ในพื้นที่เป็นกลุ่มตั้งต้นในการสแกนหาเด็กๆ ที่สูญเสียผู้ดูแลไป

ระยะยาว: การจัดระบบสวัสดิการเงินอุดหนุนรายเดือนตรงให้ครอบครัวที่ต้องดูแลเด็กกลุ่มนี้ พร้อมทั้งจัดการสนับสนุนและติดตามการดูแลเด็กๆ รวมถึงการดูแลจนบรรลุนิติภาวะ และหลังบรรลุนิติภาวะ

ณ ขณะนี้การป้องกันไม่ให้เกิดเป็นไปได้ยากมากด้วยประสิทธิภาพการจัดการของรัฐบาลอันน้อยนิดไม่สามารถรักษาชีวิตผู้คนจำนวนมากเอาไว้ได้ เราจึงจะต้องเผชิญกับสภาวะจำนวนเด็กกลุ่มเปราะบางที่เสี่ยงต่ออันตรายหลากรูปแบบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

เราทำได้แค่มองดูเด็กๆ เหล่านี้เดินทางไปสู่เส้นทางอันตรายเช่นนี้จริงหรือ ?

เราต้องทำได้ดีกว่านี้ รัฐต้องทำได้ดีกว่านี้สิ !

จึง “เรียน” มาเพื่อทราบ

———

อ้างอิง

https://imperialcollegelondon.github.io/orphanhood_calculator/#/country/Thailand

https://edition.cnn.com/2021/07/20/health/covid-orphans-lancet/index.html

https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2021/06/10/1004883272/indias-covid-orphans-face-trauma-and-trafficking-risks

รายงาน Children: The Hidden Pandemic 2021 จาก Global Reference Group on Children Affected by COVID-19: Joint Estimates and Action

กุลธิดา รุ่งเรืองเกียรติ

ครู-นักการศึกษา นักเรียนเก่าฟินแลนด์ตัวจริงที่มีโอกาสได้สัมผัสระบบการศึกษาที่ได้รับยกย่องว่าดีที่สุดในโลก หนึ่งในผู้ผลักดันประเด็นปฏิวัติการศึกษาในประเทศไทย รองหัวหน้าพรรคอนาคตใหม่ ที่ถูกคน 7 คนใส่ชุดครุยขึ้นไปนั่งบนบัลลังก์ กระทำการในนามของศาลรัฐธรรมนูญลงมติเสียงข้างมากให้ยุบพรรคอนาคตใหม่ และตัดสิทธิทางการเมือง 10 ปี